Istanbul: de stad waar continenten samenkomen

Istanbul is de enige stad die op twee continenten ligt. De duizenden jaren aan geschiedenis blijf je proeven. De stad heeft verschillende namen als Byzantium, Constantinopel en Istanbul gehad, en de lange historie blijf je voelen als je er bent. Djoser reisspecialist Jari bezocht de stad.

Sultanahmet
Istanbul heeft iets magisch. Je voelt aan alles dat dit geen gewone stad is. Het is alsof je de geschiedenis letterlijk in ademt. De historische wijk Sultanahmet is waar mijn avontuur begint. Op mijn dakterras kijk ik neer op de Bosporus, de machtige zeestraat, die Europa met Azië scheidt. Het is nog warm op deze novemberavond. Opeens breekt een luid zangerige stem de stilte. Het komt uit de twee machtige gebouwen achter mij. De Maghrib, het avondgebed, gaat van start. De Hagia Sophia en de Sultan Ahmetmoskee, beter bekend als de Blauwe Moskee, laten hun mysterieuze grootsheid zien. We mijmeren eeuwen terug en Constantinopel komt weer tot leven.

De Blauwe Moskee
De volgende ochtend sta ik precies tussen deze twee iconen. Het is nog vroeg. Een lokale bewoner grilt wat maiskolven en kastanjes. Ik begin met een bezoek aan de Sultan Ahmetmoskee. Deze is gratis te bezoeken en geopend voor toeristen wanneer er geen gebed plaatsvindt. De schoenen moeten worden opgeborgen in een van de kasten in de moskee, want het is belangrijk dat men zich in een moskee zoveel mogelijk thuis voelt. Als goed gebruik dien je niet met schoenen over het rode tapijt te lopen. Ik kom zelf in gesprek met twee vrijwilligsters. Ze vertellen mij alles over de Islam, de betekenis van de verschillende symbolen en nodigen mij uit om het middaggebed bij te wonen. Natuurlijk wil ik dat zien!

De toeristen vertrekken en maken plaats voor de serene rust. Enkele tientallen moslims komen binnen en terwijl de imam het gebed voorleest, mag ik aan de rand van het tapijt zitten. Terwijl we wat verder praten over de zin van het leven komt de imam naar ons toe. Ik word uitgenodigd om zaterdag thee te komen drinken bij de imam van Istanbul. Dat is toch echt de ultieme magie waar reizen om draait!

De Egyptische obelisk
Ik loop naar buiten en zie aan de westelijke kant van de Blauwe Moskee, zo lijkt het althans, een obelisk staan. Het is daadwerkelijk een Egyptische obelisk. De Byzantijnen hadden net zoals de Romeinen, en natuurlijk Djoser, al een fascinatie voor het oude Egypte. Toerisme en historische interesse is immers van allen tijden. Deze obelisk werd door keizer Theodosius I meegenomen vanuit Egypte en geplaatst in het Hippodroom van Constantinopel. Deze obelisk stond oorspronkelijk midden in deze arena, waarin voornamelijk het wagenrennen werd beoefend om de inwoners van Constantinopel tevreden te houden.

Het Hippodroom is lang niet altijd een baken van tevredenheid geweest. Er was een heuse competitie in het wagenrennen, waarbij twee grote “clubs” de dienst uitmaakten. De groenen en de blauwen. Keizer Justinianus was fan van de groenen, terwijl het merendeel van de aristocratie fan was van de blauwen. Tijdens de wedstrijd van 13 januari 532 brak er tussen deze twee “clubs” een massale moordpartij uit, waarbij deze Byzantijnse hooligans de halve stad verwoestten, waaronder de Hagia Sophia. Keizer Justinianus was al bijna afgetreden vanwege al dat geweld, toen zijn vrouw keizerin Theodora opdracht gaf om de opstandelingen, die zich hadden verschanst in het Hippodroom, neer te slaan. De zogeheten Nika-oproer is
een van de dodelijkste aan sport gelieerde geweldsuitbarstingen uit de geschiedenis. De Hagia Sophia werd herbouwd tot zijn huidige staat.

De Hagia Sophia
Kaarsrecht tegenover de Blauwe Moskee staat dit iconische gebouw. De vader des vaderlands van Turkije, Kerman Ataturk, maakte van de Hagia Sophia een museum maar sinds de Turkse president Erdogan er weer een moskee van heeft gemaakt, kan alleen nog maarde bovenste ring worden bezocht. Een kaartje kost ongeveer 25 euro maar geloof me het is het waard. De Hagia Sophia als gebouw is eigenlijk een groot geschiedenisboek. Toen keizer Justinianus de kathedraal in slechts vijf jaar liet herbouwen, was de oude heidense Romeinse cultuur al verboden. Dit resulteerde erin dat de bouwwerken uit de klassieke oudheid structureel werden geplunderd. De tempel van Artemis in Efeze, een van de klassieke wereldwonderen, werd van haar marmeren pilaren ontdaan en deels in de Hagia Sophia geplaatst. Ondertussen wandel ik verder over het balkon. Er valt iets eigenaardigs op. Op de balustrade zijn oude rune tekens gekerfd. Een prachtig voorbeeld van de het kosmopolitisch karakter wat de stad al eeuwen heeft. Het verhaal gaat dat de Vikingen waren opgenomen als elite-eenheid binnen het Byzantijnse leger, waarin ze als persoonlijke bodyguards van keizer dienden. Een van deze “Varangian Guards” heeft een aantal runentekens gekerfd in het marmer. Zo werd hun aanwezigheid vereeuwigd. Er zijn nog wel meer mysterieuze symbolische geheimen te vinden in de Hagia Sophia. Waar is de Sultan Ahmetmoskee echt Ottomaans is, straalt de Hagia Sophia nog altijd de grootsheid uit van het Byzantijnse Rijk. Istanbul is een stad die je echt moet ervaren.